ความเป็นมาของวนอุทยานน้ำตกบ๋าหลวง

          วนอุทยานน้ำตกบ๋าหลวง อยู่ในเขตป่าสงวนแห่งชาติป่าดงมูล ตั้งชื่อตามน้ำตกบ๋าหลวง ซึ่งแต่เดิมชาวบ้านเรียกว่า น้ำตกตาดโตน เกิดจากลำห้วยยางซึ่งมีต้นกำเนิดจากภูเขาสวนกวาง ไหลผ่านลานหินทราย แล้วตกลงสู่พื้นล่างเกิดเป็นน้ำตกขนาดเล็ก สูงประมาณ 10 เมตร แล้วไหลลงสู่ห้วยบาตร ซึ่งเป็นลำห้วยที่แบ่งแนวเขตระหว่างจังหวัดขอนแก่นและกาฬสินธุ์ ก่อนจะไหลรวมกับแม่น้ำลำปาวต่อไป บริเวณวนอุทยานน้ำตกบ๋าหลวงในสมัยก่อนเป็นป่าดงดิบ มีต้นไม้ใหญ่ปกคลุม ได้แก่ ตะเคียนทอง กระบาก ตะแบก พะยอม และ ยมหิน เป็นต้น โดยในปี พ.ศ. 2516 รัฐบาลได้เปิดให้สัมปทานทำไม้กระยาเลยในพื้นที่ป่าเขาสวนกวาง และราษฎรในพื้นที่ได้แผ้วถางป่าเสื่อมโทรมหลังการทำไม้สัมปทานเพื่อทำการเกษตร จึงทำให้เกิดการบุกรุกและครอบครองพื้นที่บริเวณนี้ ต่อมาราษฎรบ้านโคกล่ามและพื้นที่ใกล้เคียงได้ทำหนังสือถึงกรมป่าไม้เพื่อขอให้จัดตั้งเป็นวนอุทยาน เนื่องจากยังมีสภาพป่าที่สมบูรณ์ มีลานหิน และน้ำตกที่สวยงาม เหมาะแก่การพักผ่อน หย่อนใจ กรมป่าไม้จึงส่งเจ้าหน้าที่เข้าสำรวจและได้ประกาศจัดตั้ง เมื่อวันที่ 1 ตุลาคม 2526 มีเนื้อที่ 1,200 ไร่

          ต่อมาในวันที่ 22 ตุลาคม พ.ศ. 2563 ได้มีประกาศกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม กำหนดบริเวณพื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติป่าดงมูล ในท้องที่ตำบลห้วยยาง อำเภอกระนวน จังหวัดขอนแก่น ให้เป็นวนอุทยาน เนื้อที่ 3,613 ไร่ โดยประกาศในราชกิจจานุเบกษา เล่ม 138 ตอนพิเศษ 3 ง วันที่ 5 มกราคม 2564