กรมอุทยานแห่งชาติฯ สรรสร้างความรู้ - 14 ก.ย.2563
วันนี้ทางสวนพฤกษศาสตร์เขาช่องมีสาระดี ๆ มาฝากกันเช่นเคยนะค่ะ ขอเสนอสมุนไพรในสวน ฯ ที่มีชื่อว่า โคลงเคลง หรือเบร่ดอกม่วง
โคลงเคลง ชื่อวิทยาศาสตร์ Melastoma malabathricum L. (ชื่อพ้องวิทยาศาสตร์ Melastoma malabathricum subsp. malabathricum) จัดอยู่ในวงศ์โคลงเคลง (MELASTOMATACEAE) เป็นไม้พุ่ม มีความสูงประมาณ 1-3 เมตร ลำต้นและกิ่งก้านเป็นสีน้ำตาลแดง กิ่งเป็นเหลี่ยม ทุกส่วนของลำต้นมีขนละเอียดสีน้ำตาลอ่อนปกคลุม ใบเป็นใบเดี่ยว ออกเรียงตรงข้ามกันเป็นคู่ ๆ และสลับตั้งฉาก ลักษณะของใบเป็นรูปใบหอก ปลายใบและโคนใบแหลม มีขนาดกว้างประมาณ 1.7-5 เซนติเมตรและยาวประมาณ 4-14 เซนติเมตร แผ่นใบค่อนข้างแข็ง ผิวใบมีเล็ดเล็กแหลม มีเส้นใบออกจากโคนใบไปจรดกันที่ปลายใบประมาณ 3-5 เส้น
ส่วนเส้นใบย่อยเรียงแบบขั้นบันไดและไม่มีหูใบ ดอกออกเป็นช่อที่ปลายยอด ช่อละประมาณ 3-5 ดอก ดอกเมื่อบานจะมีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 4-5 เซนติเมตร ดอกเป็นสีม่วงอมสีชมพู โดยทั่วไปดอกจะมีกลีบดอก 5 กลีบ หรือมีกลีบ 4 กลีบ หรือ 6 กลีบก็มี ส่วนกลีบเลี้ยงดอกมี 5 กลีบ มีถ้วยรองดอกปกคลุมด้วยเกล็ดแบนเรียบ ดอกเป็นช่อแบบสมบูรณ์เพศ ดอกมีเกสรเพศผู้สีเหลือง 10 ก้านเรียงเป็นวง 2 วง และมีรยางค์สีม่วงโค้งงอ ส่วนรังไข่อยู่ใต้วงกลีบ สามารถออกดอกได้ตลอดทั้งปี แต่จะมีมากในช่วงฤดูฝน ผลมีลักษณะคล้ายลูกข่าง มีขนาดกว้างประมาณ 0.6 เซนติเมตรและยาวประมาณ 0.8-1 เซนติเมตร และมีขนปกคลุม เนื้อในผลเป็นสีแดงอมสีม่วง ผลเมื่อแก่เปลือกผลจะแห้งแล้วแตกออกตามขวาง ผลมีความยาวประมาณ 0.5-1.2 เซนติเมตร ภายในผลมีเมล็ดขนาดเล็กจำนวนมาก หรือผลมีเนื้อนุ่มอยู่หลายเมล็ด
ส่วนเส้นใบย่อยเรียงแบบขั้นบันไดและไม่มีหูใบ ดอกออกเป็นช่อที่ปลายยอด ช่อละประมาณ 3-5 ดอก ดอกเมื่อบานจะมีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 4-5 เซนติเมตร ดอกเป็นสีม่วงอมสีชมพู โดยทั่วไปดอกจะมีกลีบดอก 5 กลีบ หรือมีกลีบ 4 กลีบ หรือ 6 กลีบก็มี ส่วนกลีบเลี้ยงดอกมี 5 กลีบ มีถ้วยรองดอกปกคลุมด้วยเกล็ดแบนเรียบ ดอกเป็นช่อแบบสมบูรณ์เพศ ดอกมีเกสรเพศผู้สีเหลือง 10 ก้านเรียงเป็นวง 2 วง และมีรยางค์สีม่วงโค้งงอ ส่วนรังไข่อยู่ใต้วงกลีบ สามารถออกดอกได้ตลอดทั้งปี แต่จะมีมากในช่วงฤดูฝน ผลมีลักษณะคล้ายลูกข่าง มีขนาดกว้างประมาณ 0.6 เซนติเมตรและยาวประมาณ 0.8-1 เซนติเมตร และมีขนปกคลุม เนื้อในผลเป็นสีแดงอมสีม่วง ผลเมื่อแก่เปลือกผลจะแห้งแล้วแตกออกตามขวาง ผลมีความยาวประมาณ 0.5-1.2 เซนติเมตร ภายในผลมีเมล็ดขนาดเล็กจำนวนมาก หรือผลมีเนื้อนุ่มอยู่หลายเมล็ด
สรรพคุณของโคลงเคลง
1.ดอกเป็นยาระงับประสาท (ดอก)
2.ช่วยบำรุงธาตุในร่างกาย (ราก)
3.รากใช้ปรุงเป็นยาแก้มะเร็ง (ราก)
4.ใบนำมาต้มกับน้ำใช้ล้างแผลที่เป็นหนองเพื่อไม่ให้มีแผลเป็น (ใบ)
5.ใบต้มกับน้ำหรือน้ำคั้นจากใบ ใช้รักษาโรคท้องร่วง โรคบิด (ใบ)
ประโยชน์ของโคลงเคลง
1.ใบอ่อนใช้เป็นอาหาร รับประทานเป็นผักสดทั่วไป
2.ใบนำมาใช้รูดปลาไหล ช่วยขัดเมือกได้ดี
3.ผลสุกใช้รับประทานได้ โดยจะมีรสหวานอมฝาด
4.ปัจจุบันต้นโคลงเคลงเริ่มได้รับความนิยมใช้ปลูกเป็นไม้ดอกไม้ประดับเพื่อตกแต่งในสวนหย่อม เนื่องจากมีทรงพุ่มและดอกที่สวยงาม
ที่มาของข้อมูล : https://medthai.com/โคลงเคลง/
สวนพฤกษศาสตร์เขาช่อง จังหวัดตรัง กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช