พันธุ์ไม้และสัตว์ป่า

          ด้วยสภาพพื้นที่ส่วนใหญ่ที่เป็นภูเขาหินปูน และหินดินดาน และมีความลาดชันสูง ทำให้ดินตื้นไม่ลึกมากนัก ประกอบภูเขามีทิศทางลาดไปยังทิศตะวันตก ทำให้รับกับแสงแดดเต็มที่ จึงทำให้พื้นที่สภาพอากาศค่อนข้างร้อน  และมีความชื้นค่อนข้างน้อย  ดังนั้น  สภาพป่าที่พบส่วนใหญ่จึงเป็นป่าแบบผลัดใบ ได้แก่ ป่าเบญจพรรณ ป่าเต็งรัง และป่าไผ่ ซึ่งพบกระจายอยู่ทั่วไปในพื้นที่วนอุทยานน้ำตกห้วยเลา นอกจากนี้ยังพบป่าดิบแล้งกระจายเป็นหย่อมๆ บริเวณริมลำห้วยหรือบริเวณน้ำตกห้วยเลาอีกด้วย นอกจากนี้พื้นที่เดิมของวนอุทยานเคยมีการทำสัมปทานป่าและเป็นพื้นที่ทำการเกษตรมาก่อน จึงพบไม้ที่มีขนาดใหญ่ค่อนข้างน้อย โดยพบเพียงไม้ขนาดเล็กถึงขนาดกลาง สลับแนวป่าไผ่ พันธุ์ไม้ที่สำคัญได้แก่  ตะแบกใหญ่, แดง, ประดู่,  ยมหิน, โมกมัน, เต็ง,  ติ้วขน, มะกอก, สะแกแสง, สาธร เป็นต้น

          สัตว์ป่า ที่อาศัยในพื้นที่บริเวณวนอุทยานน้ำตกห้วยเลาส่วนใหญ่จะเป็นสัตว์ที่มีขนาดเล็ก-ขนาดกลาง เนื่องจากสภาพพื้นที่มีความชันสูง แหล่งอาหารมีค่อนข้างน้อยและใกล้กับแหล่งชุมชนด้วย สัตว์ป่าที่พบจะเป็นสัตว์ที่อาศัยอยู่และหากินในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าภูค้อ-ภูกระแต หรือเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าภูหลวง และอุทยานแห่งชาติภูกระดึง เนื่องจากเป็นพื้นที่ที่สามารถเชื่อมโยงกันได้

          สัตว์ป่าพบเห็นได้บ่อยในพื้นที่วนอุทยาน ได้แก่  หมูป่า  สุนัขจิ้งจอก ไก่ป่า หมูหริ่ง กระรอก โดยสำรวจพบร่องรอยการคุยเขี่ยหาอาหารที่บริเวณตอนบนของพื้นที่วนอุทยานน้ำตกห้วยเลา ส่วนสัตว์ป่าขนาดใหญ่ที่ยังพบเห็นบางครั้ง ได้แก่  หมีควาย เก้ง  เลียงผา  เป็นต้น

          สำหรับสัตว์จำพวกนกจากการสำรวจพบหลายชนิด  ได้แก่ นกหัวขวาน นกโพระดกธรรมดา  นกกะรางหัวขวาน  นกตะขาบทุ่ง  นกกระเต็นธรรมดา นกบั้งรอกใหญ่  นกกะปูดใหญ่  นกเขาไฟ นกแซงแซวหางปลา  เหยี่ยวรุ้ง เป็นต้น  ส่วนสัตว์เลื้อยคลานที่พบได้แก่  กิ้งก่าสวน ตะกวด ตุ๊กแกป่า  งูเห่า  และงูจงอาง  สัตว์สะเทินน้ำสะเทินบก ได้แก่  กบภูเขาเล็ก  เขียดแลว   เป็นต้น

          ส่วนสัตว์พวกปลา ได้แก่ ปลากั้ง ปลาช่อน ปลาขาว ปลาตะเพียน ปลาจาด  นอกจากสัตว์ป่าดังกล่าวแล้ว ยังมีแมลงหลายหลากชนิด เช่น ด้วงดินขอบทองแดง ผีเสื้อหางยาว ผีเสื้อค้างคาว ด้วงเสือ ด้วงไม้ไผ่ เป็นต้น โดยเฉพาะผีเสื้อกลางวัน จากการสำรวจในพื้นที่พบว่า มีผีเสื้อกลางวันไม่น้อยกว่า 200 ชนิด  เช่น  ผีเสื้อหางติ่งนางระเวง ผีเสื้อเณรธรรมดา ผีเสื้อจรกาหนอนยี่โถ  และผีเสื้อหนอนคูณ  เป็นต้น